Skip to content
CTET Sanskrit Pedagogy Previous Year Question : सीबीएसई द्वारा प्रतिवर्ष आयोजित की जाने वाली सीटेट परीक्षा एक बड़ी शिक्षक पात्रता परीक्षा में से एक मानी जाती है। जिसमें प्रतिवर्ष लाखों उम्मीदवार अपने शिक्षक बनने के सपने संजोए हुए शामिल होते हैं। इस वर्ष यह परीक्षा अगले माह दिसंबर में आयोजित की जा रही है परीक्षा स्पष्ट तिथि आयोग द्वारा जारी नहीं की गई है। परीक्षा के लिए आवेदन की प्रक्रिया 31अक्टूबर 2022 से प्रारंभ हो चुकी है जो कि 24 नवंबर 2022 तक चलेगी। यदि आप भी इस परीक्षा मे सम्मिलित होने वाले है तो लेख मे दी गई जानकारी आपके लिए बेहद काम की है।
आज के इस लेख मे हमने सीटेट परीक्षा 2021 मे पूछे गए संस्कृत शिक्षण शास्त्र (Sanskrit Pedagogy 2021 MCQ) से पूछे जाने वाले प्रश्नों के संग्रह आपके साथ शेयर करने जा रहे है। जिनका अध्ययन आप अपनी बेहतर तैयारी के साथ परीक्षा मे शामिल होने के लिए एक बार जरूर कर ले।
सीटेट परीक्षा 2021 मे पूछे गए संस्कृत शिक्षण शास्त्र के ये अपनी बेहतर तैयारी के लिए सवाल अवश्य पढे- CTET Sanskrit Pedagogy 2021 Question
Q.1 अरविन्दः काञ्चिद् शब्दान् अभिजानाति यदा सः श्रृणोति पठति च। सः तान् वाचनक्रमे लेखनक्रमे च प्रयोक्तुम न शक्नोति । एताः शब्दाः किं कथ्यन्ते ?
1. ग्राही शब्दावली
2. उत्पादिका शब्दावली
3. लेखने, संभाषणे च प्रयुज्यमानाः शब्दाः
4. संज्ञानात्मक-शास्त्रीय-भाषादक्षता कृते शब्दावली
Ans- 1
Q .2 भाषा-निविष्टयः ये सूचनाकेन्द्रिताः भवन्ति ते. , सन्ति –
1. विषयवस्तु-केन्द्रिताः भाषानिविष्टयः
2. विद्यार्थिना कथं भाषा प्रयुज्यते
3. विद्यार्थिना निविष्टीनां प्रक्रमणम्
4. व्याकरणस्य आयामाः, शब्दकोषानां प्रयोगः, उच्चारणम् इत्यादयः
Ans- 1
Q-3 द्रुतपठनेन किम् आशयः ?
1. अवबोधनार्थं शीर्षकपठनम्
2. उच्चस्वरेण पठनम्
3. सूचनार्थं पठनम्
4. अर्थज्ञानस्य कृते पठनम्
Ans- 4
Q.4 व्याकरणिकसंरचनाविषये अवबोधनम् तस्याः प्रयोगः च-
1. व्याकरणस्य प्रक्रियात्मकं ज्ञानम्
2. व्याकरणस्य ज्ञानम्
3. भाषा ज्ञानम्
4. व्याकरणनियमानां अवबोधनम् अग्रिमे पुनर्प्रस्तुतिः च ।
Ans- 1
Q.5. कुमारः उच्चारिते सति, पाठमध्ये वा ‘विवक्षा’ इति शब्द अभिज्ञातुम् शक्नोति किन्तु स्वयम् प्रयोक्तुम न शक्नोति । एवंविध शब्दावली किं कथ्यते ?
1. सक्रिय शब्दावली
2. क्लिष्टपदम्
3. निष्क्रिय शब्दावली
4. नवपदम्
Ans- 3
Q.6 लेखनस्य प्रभावकारिआकलनम् ध्यानं दद्यात्-
1. विषयवस्तु (Content ), व्याकरणनियमन: (Grammatical control), सुसंगति: ( Coherence) |
2. व्याकरणनियमनः धाराप्रवाहिता च भाषायाः
3. परिशुद्धता वर्तनी च
4. लेखनविषय (Theme), वैशिष्ट्यम् (Characterisation), विषयवस्तु च ।
Ans- 1
Q.7 अधोलिखितेषु प्रभावकारित्लेखनकार्यं किम् भवेत् ?
1. सर्व विद्यार्थिभिः एक वैयक्तिककार्य यतः लेखनम् सर्वथा वैयक्तिकम् स्यात् ।
2. विद्यार्थिना समकालेव विचारणीयः लेखनीयः च अन्तिमवस्तुरुपेण ।
3. उत्कृष्टलेखकस्य अनुकरणम् यथाआवश्यकता पुनसृजनम् च ।
4. समूहकार्यरुपेण सहयोगात्मकगतिबिधिः वैयक्तिककार्ये परिवर्त्य च ।
Ans- 4
Q.8 भाषाशिक्षणे अवबोध्य- निविष्टिना (Comprehensible input) किं सूच्यते ?
1. विद्यार्थिनां स्व- आयु-अनुसारेण भाषा-अवबोधनम्
2. आयु अनुसृत्य अवबोध्यं शिक्षणं पठनं च ।
3. विद्यार्थिनां स्वभाविक-भाषास्तराद् किंचिद् उन्नतभाषायां संलग्नत
4. विद्यार्थिनां नवभाषातः परिचयः तान् अवबोध्यकर्तुं प्रयासः ।
Ans- 3
Q.9 एकस्याः लघुकथायाः शिक्षणक्रमे उपपाठस्य (Sub-text) निर्माण भवति –
1. लघुकथायाः संक्षिप्तीकरणम् ।
2. कथायाः घटनानां विचाराणां च क्रमबद्धश्रवणम् ।
3. लघुकथामनुसृत्य विद्यार्थिषु लेखनाय सामर्थ्य-निर्माणम् ।
4. क्रमम् अविचार्य कथायाः घटनानां श्रवणम् ।
Ans- 2
Q.10 आधारभूत अन्तयैक्तिक-सम्प्रेषणात्मक कौशलेन (Basic Interpersonal Communicative Skills, BICS) किं अभिप्रायः ?
1. दैनन्दिन अद्यतनप्रयोजनेनयुक्ता भाषा
2. संप्रेषणात्मकप्रयोजनेनयुक्ता भाषा
3. अमूर्तधारणार्थं विचारार्थं भाषा
4. तकनीकि सम्प्रेषणात्मक परिवेशस्य कृते भाषा
Ans- 1
Q.11- अधोलिखितः निर्देशः कस्य लेखन-प्रकारमध्ये आयाति कल्पयतु भवान् एकं कथापात्रम्, स्वदैनन्दिनीमध्ये स्वभावान् लिखतु ।
1. विवरणात्मक लेखनम्
2. वाकलनलेखन Extrapolative Writing)
3. लेखनम्
4. कार्यालयलेखनम
Ans- 2
Q.12 सञ्चयिनी मूल्याङ्कने (Portfolio assessment) अधोलिखितेषु किम् सम्म्मिलिताः ?
1. विविधप्रविधिभिः दत्तकार्यैः च आकलन- परिष्कारस्य तन्त्रबद्धविधयः ।
2. भाषाशिक्षणाय रूपात्मक आकलनम् (Formative assessment)
3. सुनिश्चितकालावधिमन्तरे विद्यार्थिना भाषाशिक्षणस्य दृष्टान्तानां तन्त्रबद्ध-सङ्ग्रहणम् ।
4. भाषाशिक्षणस्य संकलनात्मकं (Summative) रुपात्मकं च आकलनम् ।
Ans- 3
Q.13 शिक्षकः वृत्तपत्रात् एकं अनुच्छेदं चिनोति, विद्यार्थिनां समक्षम् अस्य द्विबारम् वाचनं करोति, तदन्तर सः तान् श्रवणमाश्रित्य तं अनुच्छेदं पुनर्रचनार्थं निर्दिशति
1. अधोगामि प्रक्रमणम् (Top-down processing)
2. उर्ध्वगामि प्रक्रमणम् (Bottom-up processing)
3. रुपाधारित प्रक्रमणम् (Form-based processing )
4. सूक्ष्मस्तरीयम् भाषाप्रक्रमणम् (Micro level language processing )
Ans- 1
Q.14 भाषाशिक्षणे बहिर्वेश परिकल्पनया (Output hypothesis) किम् आशयः ?
1. प्रदर्शन (performance) प्रयोजनेन विद्यार्थिन: भाषा-अवबोधनम्
2. प्रयोगार्थ भाषायाः भाषावैज्ञानिक-अवबोधः
3. बालः कथं शिक्षते इति शिक्षकानां अवबोधः
4. विविधप्रयोजनेन विद्यार्थिनां भाषाप्रयोगस्य सामर्थ्यः
Ans- 4
Q.15 एका शिक्षिका काञ्चित् त्रुटीन् उदाहृत्य, त्रुटिकर्त्तारम् अनुल्लेख्य च सम्भाषणे उच्चारणे च विद्यार्थिनां ध्यानं आकर्षति । एतत् सा प्रतिसप्ताहं करोति। सम्भाषणं उच्चारणं च परिष्कर्त्ती सा किं करोति ?
1. त्रुटि – विश्लेषणम् (Error analysis)
2. दृष्टान्त माध्यमेन उच्चारण- शिक्षणम् (Teaching pronunciation through examples)
3. संप्रेषण-कौशलम् (Communication skills)
4. प्रतिपुष्टि : (Feedback)
Ans- 4
Read More:-
CTET 2022-23: CDP के ‘कथन एवं निष्कर्ष’ के ये सवाल सीटेट परीक्षा मे जरूर पूछे जाएंगे, अवश्य पढे
CTET Exam 2022: ‘बाल विकास और शिक्षाशास्त्र’ के इन सवालों से करे अपनी बेहतर तैयारी!
